Eikenprocessierups zorgt dit jaar voor vroegere en langere overlast: gemeenten waarschuwen

Gemeenten in heel Nederland maken zich op voor een vroeg en langdurig seizoen van de eikenprocessierups. Door het zachte voorjaar zijn de eerste rupsen al eind maart uit hun eitjes gekomen. Daarmee begint de overlastperiode ruim een maand eerder dan gebruikelijk, en wordt een piek in juni verwacht.

Vroege uitkomst door warme lente

De vroege activiteit van de eikenprocessierups in 2025 is geen toeval. Biologen wijzen op het uitzonderlijk milde voorjaar, waarin de temperatuur al vanaf maart regelmatig boven de norm lag. De ontwikkeling van de rupsen — die afhankelijk is van temperatuur — kwam hierdoor versneld op gang.

Volgens natuurplatform NatureToday is dit een patroon dat steeds vaker voorkomt. De eikenprocessievlinder legt in het najaar haar eitjes in eikenbomen. Bij voldoende warmte in het voorjaar komen de larven uit. In 2025 gebeurde dat ruim drie weken eerder dan gemiddeld.

Deskundigen zien hierin een effect van klimaatverandering: “De steeds mildere winters en vroege lentes zorgen ervoor dat bepaalde insectensoorten zoals de eikenprocessierups eerder actief worden, zich langer handhaven en zich mogelijk ook uitbreiden naar nieuwe gebieden,” aldus een expert op het gebied van plaagbeheer.

Brandharen veroorzaken gezondheidsklachten

De eikenprocessierups laat microscopisch kleine brandharen los die bij mensen voor flinke gezondheidsproblemen kunnen zorgen. De klachten variëren van jeuk en huiduitslag tot ademhalingsproblemen en oogirritatie. Vooral jonge kinderen, ouderen en mensen met allergieën zijn extra kwetsbaar.

De gemeente waarschuwt bewoners om contact met de rupsen en hun nesten te vermijden. Drukke plekken zoals schoolpleinen, fietspaden en speelweiden worden extra gemonitord.

Gemeenten starten bestrijding en roepen op tot alertheid

Gemeenten zijn inmiddels gestart met preventieve en bestrijdende maatregelen. Daarbij worden onder andere natuurlijke vijanden ingezet, zoals mezen en sluipwespen, en worden nesten waar mogelijk weggezogen. Ook worden inwoners via websites, wijkapps en sociale media geïnformeerd over wat zij kunnen doen.

Een gemeentewoordvoerder benadrukt het belang van samenwerking met bewoners: “Meld verdachte nesten bij de gemeente, maar ga er niet zelf mee aan de slag. Alleen zo kunnen we de overlast beheersbaar houden.”

Inwoners die in contact zijn gekomen met brandharen wordt geadviseerd zich goed te wassen, kleding op 60 graden te reinigen en bij ernstige klachten contact op te nemen met de huisarts.

Seizoen langer en intensiever dan normaal

Normaal gesproken zijn de rupsen actief van mei tot begin juli, met een duidelijke piek in juni. Door het warme voorjaar is de verwachting dat het seizoen dit jaar langer duurt en dat de druk lokaal hoger kan liggen dan voorgaande jaren.

De gemeente houdt de situatie nauwlettend in de gaten en roept inwoners op alert te blijven. Bij signaleringen van nesten kan contact worden opgenomen met het meldpunt buitenruimte of de gemeentelijke website.

Foto: Door Sarefo - Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2191829